Amaiurren memoria demokratikoari buruzko erakusketa inauguratu dute Bergarako Laboratorium museoan.

Ikusi bisita gidatuak behean

Bergarako Laboratorium Museoak 'Amaiur 1922-1936 Memoria demokratikoa' erakusketa hartuko du ekainaren 20tik aurrera. Aldi baterako erakusketa da, eta gure historian erreferentzia izan den memoria-leku honen ibilbide historikoa kontatzen du. Bergaran izango da ekainaren 20tik irailaren 11ra bitartean. 

Laboratorium Museoak, Olaso Dorrea Fundazioak eta Bergarako Udalak antolatu dute erakusketa, Aranzadi Zientzia Elkarteak komisariatuta. Laboratoriumean egindako aurkezpenean lau erakundeetako ordezkariek parte hartu dute.

Ainhoa Lete Bergarako alkateordeak Museoaren izaera soziala eta eragileen arteko lankidetza aipatu ditu. Laboratoriumen zientziarekin lotutako erakusketak egiten ohituta gaude, eta gure jarduera bereziki zientziarekin, berrikuntzarekin eta teknologiarekin lotzen dugu, baina museoak haratago ere egiten du ekarpena, eta gure historiari, arteari... lekua ematen die, dibulgazioaren bidez herritarren eskura beste gai asko jarriz. Erakusketa honi dagokionez, beste hainbatetan aipatu dugun lankidetza-ideia ere nabarmendu nahi nuke. Hemen gauden lau erakundeok elkarlanean jardun dugu, eta lankidetza horrek ematen dio balio erantsia gure eguneroko lanari.

Bergarako alkate Gorka Artolak memoria berreskuratzen Bergarako Udala egiten ari den lanarekin lotu du erakusketa. “Etorkizuneko Bergara eraikitzeko egiten dugu lan, baina aurrera egiteko ezinbestekoa atzera begiratzea, historia ezagutzea, aitortza egitea, memoria berreskuratzea. Hainbat lan egiten ari gara Bergaran ildo horretan, besteak beste, Aranzadirekin, eta orain, museoaren bitartez Euskal Herriko historiari leku bat egingo diogu”.

Erakusketa jartzeko proposamena Olaso Dorrea Fundazioaren bitartez jaso zuen Laboratoriumek. Maite Aristegi Olaso Dorrea Fundazioko Patronatuko kideak esan duenez “Amaiur euskal narratibaren ezinbesteko ikurra da, gure askatasunen defentsan euskal herritarrak noraino gauden emateko prest azaltzen duena. Lauaxetak zioen bezala “dena eman behar jako maite askatasunari”, eta hori egin zuten Amaiur gazteluan eta hori egin zuten berriro ere Amaiur batailoiko kideak 1936ko gerran.

Aranzadi Zientzia Elkarteko Maite Errartek azaldu ditu erakusketaren nondik norakoak. Nabarmendu du “Amaiurko monolitoaren eraikitzea edota Eusko Gudarosteko batailoi batek Amaiur izena izatea ez da kasualitatea. Amaiur gure iruditeria kolektiboan dagoen gune bat da, eta erakusketa honek oroimen horren eraketaren erroetara eta zergatira jo nahi du. Oroimen tokiak, historiaren, egiaren eta mitoaren arteko eremu batean sortzen dira, eta hortik abiatuta gutako bakoitzak bere kontakizunak sortzen ditu hauen gainean”.

Amaiur, oroimen gune

Munduko herrialde guztiek dituzte oroimen-lekuak, eta horien inguruan, hainbat arrazoirengatik, era guztietako sentimenduak biltzen dira. Honakoak batzuetan kontrajarriak izaten dira, baina, dena den, herritarren interesa pizten dute. Amaiur leku horietako bat da. Leku historiko batek hainbeste sentimendu sortzen dituenean hartzen ditu, hain zuzen ere, oroimen-leku gisako bere sinbolismo eta dimentsioa.

Erakusketa honen bitartez, XX. mendearen hasieran askatasun demokratikoaren nahiz Errepublikaren defentsan borroka egin zuen belaunaldi batek Amaiur nola ulertzen zuen aurkeztu nahi da, modu sintetiko batean. Belaunaldi honen protagonistak, adibidez, Arturo Campion (1854 – 1937) humanista eta politikoa; Telesforo Monzon (1904 – 1981) idazle eta politikaria; edota Bittori Etxeberria (1908 -1997) politikari eta feminista dira.

Halaber, Gerra Zibilean erresistentzian parte hartu zuen gudarosteetako batek “Amayur” izena jaso zuen, Nafarroako Erreinuaren konkistaren testuinguruan, militarki hobe prestaturiko tropen aurrean, Amaiurko gaztelua eutsi zuen eta erregimen legitimoarekiko leiala izan zen erresistentziaren omenez.

Erakusketa honek erreparazio-keinu apal bat izan nahiko luke, frankismoko altxamendu militarrari aurre egiteko Amaiurko erresistentzia bere egin zuten pertsonen sufrimenduari eta giza eskubideen urraketari aitormena egite aldera. Hura izan baitzen Amaiur oroimen-leku bilakatzea lortu zuen jenerazioa.

..

Hainbat erakunderen laguntza du erakusketak

Amaiurko Gaztelu Elkartea, Amaiurko Herria, Baztango Udala, Espainiako Kultura eta Kirol Ministeritza, Sabino Arana Fundazioa, Irujo Etxea, Javier Ciga Fundazioa, Nevadako Unibertsitateko Euskal Ikasketen Saila eta Euskal Herriko Unibertsitatearen laguntza jaso du erakusketak.

Bisita gidatuak

Uztailean eta abuztuan, 11:00etan eta 12:30ean. Bergarako turismo bulegoak eskaintzen dituen 5 aukerei gehituko zaie, eta unean dauden pertsonek hautatuko dute zein egin. Propio ere eska daitezke aurretik, gainontzeko bisita gidatuak bezala.

2019/2020an, museoak anbizio handiko erakusketa egin zuen Taula Periodikoari buruz, asmakuntzaren urteurrenarekin batera. Erakusketa horretan, bisitariek gure mudua osatzen duten osagai kimikoak eta horien antolaketa ezagutu dezakete, elementu kimikoek gizakiarekin eta naturarekin daukaten harremana ikasten dute, eta kimikarien aurkikuntzen historiaz jabetu daitezke ere.

Aurten erakusketa hori berreskuratu dugu, eta, aipatutakoaz gain, panelei eta jolas didaktikoei esker, Dimitri Ivanovich Mendeleiev zientzialari errusiarrak, 1869an, gaur egun erabiltzen dugun taula periodikoa sortu zuela gogoratuko dugu. Taula Periodikoaren asmakuntzak izan duen garrantzia azpimarratzen dugu, eta, aldi berean, Elhuyar anaiak omentzen ditugu, 1783an Wolframa isolatu baitzuten, 1778an Real Seminario Patriótico Bascongadoko elkarteak Bergaran sortutako Laboratorium Chemicum-ean.

1. Aretoa: Taula periodikoaren bilakaera

Taula periodikoaren sorrera zientziaren historiako jazoera adierazgarrietako bat da. Lehendabiziko aretoan taula periodikoa dago erakusgai modu interaktiboan. Hala, haren funtzioa eta haren bilakaera azaltzen dira egun duen konfiguraiora iritsi arte. Gainera, hura osatzen duten elementu kimiko bakoitzaren ezaugarraik ageri dira.

2. Aretoa: Wolframaren aurkikuntza eta Elhuyar anaiak

Ikerketa zientifikoak gertaera, datu, erlazio edo lege berriak ematea proposatzen du. Bergaran Elhuyar anaiek wolframio isolatzea lortu zuten 1783. urtean metodo zientifiko bat erabiliz. Bigarren eremu honetan wolframioaren aurkikuntza eta Bergarak aurkikuntza horretan izandako garrantzia jorratzen dira.

3. Aretoa: Oparotasunaren taula

Azken areto honetan ezagutuko dugu Kimikako Europako Elkarteak (EuChemS) sortu eta Europako Parlamentuan 2019an aurkeztutako Oparotasunaren Taula. Taula periodiko horretan elementu kimiko naturalak jasotzen dira eta horietako bakoitza Lurrean oparoa ala urria den islatzen da. Oparotasunaren taula lagungarri izango zaigu zein baliabide babestu behar ditugun ulertzeko, izan ere, datozen urteetan horien hornidura arrisku larrian dago.

AROZTEGI ARETOAN:

Asteartetik ostiralera: 18:00-20:30
Larunbatetan: 12:00-14:00 eta 18:00-20:30
Igande eta jai egunetan: 12:00-14:00

‘Ilustraciencia 7’ erakusketan, Ilustrazio Zientifikoaren eta Naturaren Nazioarteko Sariaren zazpigarren edizioan parte hartu duten 40 artelan ikus daitezke. Sari hori Madrilgo Natur Zientzien Museo Nazionalak (MNCN-CSIC) eta Komunikazio Zientifikoaren Elkarte Katalanak (ACCC) antolatzen dute. Zientzia eta Teknologiarako Espainiako Fundazioaren (FECYT) eta ‘la Caixa’ Fundazioaren laguntza ere badu ekimenak.

Erakusketa ibiltariak irudi zientifiko eta naturalistako profesionalen lana erakusten dio bisitariari. Animalia bat, mineral bat edo duela milioika urteko paisaia berreraiki daiteke ilustrazioari esker, hainbat teknika erabilita, baina betiere zehaztasun zientifikoz.

Ilustraciencia lehiaketa 2009an jaio zen, eta ordutik, zientzia irudiaren bidez dibulgatzen duten ilustratzaileen lana saritu du. 2019ko edizioan 500 lan aurkeztu ziren eta horietatik, epaimahaiak 40 aukeratu zituen erakusketa ibiltari honetarako.

Laboratoriumek laguntzen duen EHUk eskaintzen duen ilustrazio zientifikoaren masterreko bi ikasleen lanak sarituak izan ziren: Amaia Torres eta Mikel Rodríguez.

• http://www.blog.illustraciencia.info/2019/10/amaia-torres-pineiro-kaki.html
• http://www.blog.illustraciencia.info/2019/10/mikel-rodriguez-hidalgo-el-celacanto-un.html

Laboratorium museoak Lorenzo Ascasibar elgetar eskultorearen inguruko erakusketa prestatu du, eta Aroztegi aretoan ikus daiteke ekainaren 20 arte. Erakusketa hau Udalak artistari egingo dion omenaldiarekin bat dator, eta Miguel Angel Elkoroberezibarrek Lorenzoren inguruan idatzitako liburuaren aurkezpenarekin: Lorenzo Ascasibar: Eskultore baten testigantza. Testimonio de un escultor.

XX. mendearen bigarren erdiko euskal eskultura figuratiboaren adierazgarririk handienetakotzat hartzen dena, ezezaguna da publiko orokorrarentzat.

Gai, tratamendu eta material sorta zabal bateko 700 lan baino gehiago egin zituen Lorenzo Askasibarrrek. Zehaztasun handienarekin eta teknika figuratiboa menderatzen duen eskultoretzat har daiteke. Askasibar bera, Higinio Basterra, Ricardo Iñurria, Joaquín Lucarini, edota Nemesio Mogrobejoren garaiko klasikoetako azkena da.

Erakusketa honetan, bere ibilbide artistiko osoko lanak bildu ditugu, hainbat formatu eta materialetan eginak, baita Estatu Batuetan egindako lan publikoaren zati baten argazkiak ere. Laburbilduz, bere ekoizpen emankorraren laburpen antologiko duzu.

Inaugurazioa maiatzaren 28an izan genuen, Aroztegin bertan.

Gainera, ekimen honetan hasiera-hasieratik parte hartu duen herritarren lan taldeak bisita gidatuak eskaintzen ditu San Pedro elizan Lorenzo Askasibarren Pietatea ezagutzeko. Asteartean, ostegunean eta larunbatean egongo da norbait elizan bisitariei azalpenak emateko. Honi buruzko egutegia galde daiteke Aroztegira deituta.